Nijmegen is onlangs verrijkt met een modern Romeins schilderij. Geschilderd door Lentse scholieren onder leiding van de Nijmeegse stadsschilder Diederik Grootjans. Een prachtig idee. De afbeelding is afkomstig van een Romeins mozaïek uit Gaziantep, onze zusterstad uit Turkije. De stad heeft net als Nijmegen een Romeins verleden en staat bekend om haar fenomenale Romeinse mozaïeken. Er zijn maar weinig plekken in de wereld die daar aan kunnen tippen – het komt zelfs een beetje in de buurt van het duizelingwekkend mooie Bardo Museum in Tunis.

Grootjans heeft iets heel bijzonders gedaan. Hij heeft de afbeelding losgeweekt van zijn oorspronkelijke context, hem flink opgeblazen en vervolgens laten schilderen op de grote basaltblokken van de Lentse dijk. Met enige fantasie zou je kunnen zeggen dat elke basaltblok één mozaïeksteentje voorstelt, maar dat gaat net niet op. Wie echter de moeite  neemt om de afbeelding van verschillende afstanden te bekijken, ziet precies het effect van Romeinse mozaïeken: van dichtbij lijkt het een ratjetoe van contrasterende kleuren, willekeurig aan elkaar gelegd, maar van een afstand vormen die kleuren zich tot een wonderbaarlijk coherent geheel. De Romeinse mozaïekkunst was een hoogstaande kunstvorm die zijn tijd ver vooruit was. Je moest als het ware omgekeerd denken: natuurlijke kleuren uiteen laten vallen in kleuren die met elkaar hetzelfde effect bereiken. Een beetje zoals Impressionisten later ook zouden gaan doen. En dan hebben we het nog niet eens over de enorme omvang van elk werk: in één afbeelding gingen duizenden steentjes (het beroemde Alexandermozaïek uit Pompeii bestond naar schatting zelfs uit 1 miljoen steentjes).

Er is wel een verschil tussen Turkije en Nederland: in ons land zijn slechts op twee plekken mozaïeksteentjes gevonden, in het Limburgse Vlengendaal (Simpelveld) en hier vlakbij, in Ewijk. Allebei op terreinen van Romeinse villa’s. Helaas zijn er alleen witte en zwarte steentjes gevonden, dus we komen er een beetje bekaaid van af. Ze moeten er wel geweest zijn, van die mooie, grote kleurmozaïeken, zeker in of rond Nijmegen, maar tot op heden zijn ze niet gevonden.

Tot die tijd hebben we gelukkig het mozaïek van Grootjans.