'De krant van wakker Batavia' (foto Klaas Koppe)
Geen enkel land heeft een gemakkelijke omgang met een koloniaal verleden. Komt dat door de politiek, die zich geen houding weet te geven? En daardoor sommige ernstige kwesties verdoezelt? Juist deze week bleek dat het kabinet in 1954 Nederlandse oorlogsmisdaden in Nederlands-Indië heeft verzwegen. Doofpot, heet dat dan. Is verder de jarenlange klacht gerechtvaardigd dat de Nederlandse scholier nooit een juist of volledig beeld van dat koloniale verleden heeft gekregen? Dat ook het onderwijs in gebreke is gebleven?
Over Nederlands-Indië sprak cabaretier Diederik van Vleuten dinsdag 28 februari in de Nijmeegse schouwburg. Daar Werd Wat Groots Verricht, Van Vleutens solodebuut, was in vele opzichten een gedenkwaardige voorstelling. Het oorspronkelijk geplande optreden, op 3 februari, ging niet door: sneeuwjachten maakten toen voor Van Vleuten de tocht naar Nijmegen onmogelijk. Daardoor werd het dinsdag de op een na laatste voorstelling uit de tournee. Op 3 maart valt in Velsen het doek, na ruim anderhalf jaar.
Twee uur lang vertelt Van Vleuten het verhaal van zijn oudoom Jan, die in vier kloeke cahiers zijn leven heeft vastgelegd. Voornamelijk zijn leven in Nederlands-Indië en zijn terugkeer in Nederland na de onafhankelijkheid van Indonesië. Het geeft Van Vleuten de kans de historische gebeurtenissen in Indië te schetsen vanuit persoonlijk perspectief. En zo algemene en individuele geschiedenis ingenieus te vervlechten.
Van Vleuten is in de voorstelling wars van modieus gedoe. Een sober decor, met maar een paar treffende rekwisieten. Slechts enkele stemmige liedjes, alleen begeleid op de piano. Geen lichteffecten, draaiende panelen, verkleedpartijen, energieslorpend heen-en-weergedraaf of geschreeuw. Alleen een verhaal dat zijn werk moet doen. En dat doet het. Meesterverteller Van Vleuten heeft het publiek twee uur lang in zijn greep. Met, vooral voor de pauze, geestige en hilarische beschrijvingen van feodaal-koloniale taferelen. Na de pauze ontroert en vertedert het verhaal steeds meer, vooral als de Tweede Wereldoorlog, de jappenkampen en de repatriëring aan bod komen. Van Vleuten vertelt en illustreert, en ziet af van gemakkelijke of politiek correcte oordelen.
Na afloop komt Van Vleuten met een opmerkelijke toegift. Hij presenteert de dvd van de voorstelling. Die is er niet gekomen uit commercieel gewin, vertelt hij. Van meet af aan heeft het publiek erom gevraagd, zodat ook degenen die niet meer in staat zijn naar de schouwburg te komen de voorstelling kunnen zien. Van Vleuten reikt op het podium de dvd uit aan een dame, die als meisje van drie bij oom Jan achter op de fiets heeft gezeten.
Ideaal ook voor het onderwijs, deze dvd. Een nuttige, informatieve en aanstekelijke manier om leerlingen met een belangrijk deel van onze geschiedenis kennis te laten maken.
Maken we trouwens een oplevende belangstelling mee voor Nederlands-Indië/Indonesië? Vanaf zondag 4 maart is Adriaan van Dis terug op de Nederlandse tv, met de achtdelige serie Van Dis in Indonesië.
Heel goed, die vernieuwde belangstelling voor Indië. Het wordt nog wel eens vergeten dat Nijmegen na Den Haag de stad is met de meeste oud-Indiëgangers. Met dit onderdeel van de Nijmeegse geschiedenis werd tot voor kort maar heel weinig gedaan. Gelukkig is op dit moment een expositie te zien in het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis, in de kast van het 51e venster van de Canon van Nijmegen. Bovendien komt van de zomer een boek uit over de Koloniale Reserve.
Het wat een prachtige voorstelling!